HAFİF ÇELİK YAPI İMALATI
Proje Süreci
Mimari projeye uygun olarak evlerin çelik konstrüksiyonu, özel olarak hazırlanmış yazılımlarda çizilmektedir. Statik hesapları ise Amerika ve Avrupa normları ile Türk Deprem şartnamelerine uygun bir şekilde titizlikle yapılmaktadır. Ayrıca 3-boyutlu CAD programları sayesinde tüm ayrıntılar, vida yerlerine kadar titizlikle detaylandırılmaktadır. Bundan sonra yapılması gereken tek şey, binanın kaplanması ile ilgili tercihlerin belirlenmesi olacaktır. Tercihlere göre gerekli ısı ve ses yalıtım hesapları, Amerikan ve Türk şartnamelerine göre yapılarak, binaların mimari detayları sonlandırılmaktadır.
Evlerin çelik konstrüksiyonu, bilgisayar kontrollü makinelerimiz tarafından, DIN-EN 10147 uluslararası standartlarına uygun, milimetrik hassasiyetle üretilmektedir. Galvanizli çelik kullanılması sayesinde paslanma riski oluşmamaktadır.
Üretilen profiller, fabrikamızda / sahada çelik perçin / vida kullanılarak, panel ve döşeme makasları haline getirilmektedir. Fabrikada üretilen paneller, şantiyede uzman ve tecrübeli ekiplerimiz tarafından birbirlerine monte edilerek, evinizin çelik karkası oluşturulmaktadır. Ana taşıyıcı sistem dâhil, tüm elemanlar perçin, akıllı vida ve bulon kullanılarak birleştirilmektedir. Kaynaklı birleşim kullanılmamaktadır.
Binanın sadece temelinde subasman kotuna kadar beton kullanılırken, başka hiçbir yerde beton kullanılmamaktadır.
Dış duvarlar, çatı ve döşeme, Fibercement Levha kaplanarak, ince işler için hazır hale getirilmektedir. Fibercement levha üzerine piyasada bulunan her türlü dış cephe ve çatı kaplama malzemesi rahatlıkla uygulanabilmektedir.
Kullanılacak Malzeme ve Yönetmelikler
Kullanılacak Profiller (0,80-1,00mm kalınlığında) |
Duvar Panellerinin Tamamı |
90’lık U ve C Profil |
Çatı Makasları |
90’lık U ve C Profil |
Çatı Panelleri |
90’lık U ve C Profil |
Tavan Makaslarına |
Omega Profil |
- AISI Specification For the Design of Cold-Formed Steel Structural Members, 2001 Edition
- TS-498 “Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri”
- ASCE-7 “Minimum Design Loads for Structures “
- Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik (1998 Türk Deprem Yönetmeliği)
- International Building Code 2003
- International Residential Code 2003
- TS648 Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları
- Galvanize Sac Standartları
- Prescriptive Method For Residential Cold-Formed Steel Framing, North American Steel – Framing Alliance
- Design of Cold-Formed Loadbearing Steel Systems: Technical Instructions, US Army Corps of Engineers
- TS EN 1993-1-3 (Eurocode 3- Design of steel structures-Part 1-3: General rules-Supplementary rules for cold-formed members and sheeting)
- TS 11372 Cold Formed Thin Gauge Calculation Rules
- Turkish Seismic Code (DBYBHY) (2007)
Gerektiği durumlarda, diğer uluslararası şartnameler, akademik yayınlar ve araştırmalardan da faydalanılmaktadır.
HAFİF ÇELİK YAPILARIN DEPREME DAYANIKLILIĞI
Çelik Yapı ağırlığının azalması ile yapıya gelen deprem kuvveti de azalacaktır. Çelik yapılarda yapı ağırlığı , betonarme yapılara göre yaklaşık %50 daha az olduğundan yapıya etkiyen deprem kuvveti aynı oranda azalacaktır.
Çelik sünek bir malzemedir. Betonarmeye göre 18 kat daha sünektir. Süneklik , elastik davranışın üzerindeki şekil değiştirmelerde enerji utma yeteneği sağlandığından bu özellik dinemik yükler altında önem kazanmaktadır. Tekrarlı yüklemeler altında betonarme yapının tek yönlü ve sınırlı olan enerji yutma yeteneği her tekrarda azalarak bozulur ve deformasyon oluşmadan kırılma gerçekleşir. Çelik yapıda ise elastik sınırlar aşıldığında , bir başka değişle beklenenin üzerinde yükler yapıya etkidiğinde, çelik yapı elemanları yüksek şekil değitirme kapasiteleri sayesinde öncelikle sekil değiştirir ve deforme olur. Şekil değiştirme esnasında oluşan enerji yutulur ve etkiyen yükler altında yapı ayakta kalarak, yapı elemanlarında deformasyon oluşabilmesi için yük kiriş ve kolonlar arasıda dağılabilmelidir. Bunun sağlanması için çelik yapılarda kiriş-kolon birleşimlerinin yük aktarımı için yeterli moment kapasitesine sahip olmasına dikkat edilmelidir.
Çelik çerçeveli yapıların depreme karşı gösterdiği üstün performansın nedenlerinden birkaçı;
• Çelik çerçeveli yapılar hem yüksek dayanımlı hem de hafiftir. Bu özellik, depreme dayanıklı yapıların çelik ile daha ekonomik olarak yapımını sağlamaktadır.
• Yapısal çeliğin mühendislik bakımından tüm özellikleri bellidir, tutarlıdır ve iyi anlaşılmıştır. Bu durum, çelik çerçeveli yapıların davranışının diğerlerine göre daha güvenilir olmasını sağlar.
• Yapısal çelik elastik olmayan sınıra kadar tekrarlayan yüklere karşı değişmeyen bir davranış gösterir. Bu süneklik ya da tekrarlayan yüklere kırılmadan dayanma yeteneği, çelik çerçeveli yapıların düşey ve yatay tasarım yüklerine büyük deformasyonlar ile dayanmasını sağlar.
• Basit ve yarı-rijid çelik eleman birleşimlerinin dönebilir olması ve sünekliği; dinamik enerjiyi azaltarak, düşey yük taşıyan çelik çerçevelerin yatay kuvvetleri karşılayan asıl sisteme güçlü ve güvenilir bir destek olmasını sağlar. Bu destek sistemi, asıl sistemin uygun biçimde tasarlanmadığı veya çalışmadığı bir çok durumda, yapıların çökmesine engel olmuştur.
• Çelik çerçeveli yapılar, tasarım ve yapım hatalarına karşı, beton gibi gevrek (kırılgan) maddeler ile yapılan diğer yapılara göre daha az hassastır. Üstelik fabrikada kolaylıkla denetlenerek üretilen çelik çerçeve elemanları ile bunların çok basit olan montajında hata riski yok denecek kadar azdır. Örneğin; çelik çerçeveli yapılar için söz konusu olmayan; kolon düşey donatılarının yanlış bindirilmesi, etriyelerinin bağlanmaması veya aralıklarının fazla olması vb. hatalar betonarme yapılardan birçoğunun depremlerde çökmesine neden olmaktadır.
• Depremlerde ağır hasar gören betonarme çerçeveli ve yığma yapıların tam aksine; çelik çerçeveli yapıların hasar gören elemanları, geniş çaplı yıkım ve söküme gerek kalmaksızın, kısa sürede ve ekonomik olarak tamir edilebilir veya değiştirilir.
• Modern üretim makineleri ile fabrikada yapılan işlerin çoğalması, kalite kontrolünün artmasına ve performansın daha güvenilir olmasına yol açmıştır.
• Depremlere karşı gösterdiği yüksek dayanım gücü, fabrikasyon olanaklarının ve yardımcı malzeme özelliklerinin gelişmesi; çelik çerçeveli yapıların, kolaylıkla alınabilen özel önlemler ile fay hatları yakınında depremin en etkili olduğu bölgelerde dahi yapılabilmelerini sağlamaktadır.
• Dahası, yaptırımları daha az olan eski Standardlara uygun yapılardan çelik çerçeveli olanlar büyük depremlerden en az hasarla çıkarken diğer malzemelerle yapılanların çoğu ya tamamen çökmüş ya da uğradıkları ağır hasarlar nedeniyle kullanılamaz hale gelmiştir.
SONUÇLAR
Dünyada gelişmiş ülkelerde yapısal çeliğin %30 ile %55’ler arasında değişen kullanım oranı, ülkemizde maalesef %5 oranının altındadır. 17 Ağustos 1999 depreminden sonra çelik yaygın olarak gündeme gelmiş, mevcut çelik imalat atölyelerinin teknolojilerinin geliştirmeye çalışmaları yanı sıra yeni girişimcilerin sektöre ilgi duyduğunu görmekteyiz.
Yapıların taşıyıcı sisteminde yapı eliği kullanarak diğer malzemelerle yapma olanağı olmayan çok değişik geometri ve formlarda yapı tasarımı yapılabilir. Çelik malzemenin deprem bölgelerinde ki yapılar için uygun olduğu gerek bu malzemenin özelikleri gerekse uygulamadan elden edilen sonuçlar sonucu bilinen bir gerçektir. Bu gerçeğin gerek tasarımcılar gerekse uygulayıcıları tarafından herkese anlatılması gerekmektedir.
HAFİF ÇELİK YAPI SİSTEMİ
Yapı elemanlarının galvanize çelikten soğuk şekillendirme yöntemiyle imal edildiği bir yapı türüdür.
Fabrikada modern makinelerle kontrol ve denetim altında üretilen yapı elemanları, korunaklı bir şekilde inşaat sahasına getirilip monte edilir. Bu nedenle, hafif çelik yapılarda insan eliyle yapılan hatalar en aza indirgenmiştir. Ayrıca, yerinde imalat minimize edildiği için şantiye koşullarında çok sık rastlanan hata ve hasarlar da bu sistemde büyük ölçüde giderilmiştir. Sadece bu özellikleri itibariyle bile hafif çelik yapı sistemleri geleneksel betonarme yapılara nazaran büyük üstünlüklere sahiptir.
Hafif Çelik Yapı Sistemi ile inşa edilen binalar aynı büyüklükteki betonarme yapılara göre daha hafif oldukları için deprem sırasında yapıya etkileyen yük azalmakta bu da sistemin deprem dayanımını oldukça arttırmaktadır. Çünkü hafif çelik sistemlerin yük taşıma kapasitesi/ağırlık oranlarına göre oldukça yüksektir.
Ayrıca bu yapıların plastik şekil değiştirme davranışları betonarme yapılara göre daha verimli olduğu için deprem sırasında yapıda ani göçmeler yaşanmaz bu da deprem sonrası binanın güvenli şekilde ayakta kalmasına imkân sağlar.
Çelik yapıların da yapım aşamaları geleneksel betonarme yapılara benzer. Binanın tasarımı yapılır, mimari ve statik projeleri hazırlanır. Daha sonra, çelik Karkas imalatına geçilir. Bu imalat fabrikada hatasız gerçekleştirilir. İnşaatın döşeme, duvar, çatı, vb. aksamları gerekli kalınlıkta galvanize çelik profiller halinde üretilir. Üretilen bu profiller uygulama alanının uzaklığı ve nakliye koşulları göz önünde bulundurularak ya profil ya da panelize edilmiş halde, kayıpsız olarak inşaat sahasına gönderilir. İnşaat sahasına gelen profiller uzman montaj ekiplerince mimari planına uygun olarak monte edilir. Montajda sadece özel vidalar kullanılır, kaynak yapılmaz. Montajı tamamlanan Karkas izolasyonu malzemeleri (cam yünü, taş yünü vb.) ile doldurulur. Fibercement vb. malzemeler ile de duvarlar kaplanır.
Yapım hızı ve kredilendirilme potansiyeli de göz önünde bulundurulduğunda Hafif Çelik Yapı Sistemi maliyet açısından son derece avantajlıdır. Bir inşaat projesinde maliyeti artıran unsurların başında süre gelir. Betonarme inşaatlar daha uzun bir zamanda bitirilirler. Hafif çelik binalar çok kısa süreler içerisinde yapılabildiği ve işçilikten kaynaklanan hatalar minimum değerlerde olduğu için, projenin toplamında maliyet ve süre avantajı sağlar.
Her türlü tasarımı, Hafif Çelik Yapı Sistemi ile imal etmek mümkündür. İster modern ister geleneksel olsun, tüm konutlar bu sistemle zarif bir şekilde inşa edilebilir. Bu yapılarda yöresel özellikler ve tercihler kolayca yansıtılabilir. Konutlar müstakil ev, ikiz ev veya sıra evler şeklinde tasarlanabilir. Hafif Çelik Yapı Sistemi konutun dışındaki yapılarda da başarılı bir şekilde uygulanabilir. Okul, hastane, yurt, kreş, çarşı, pazaryeri ve benzeri sosyal yapılar yoğun olarak inşa edilmekte olan kamuya açık projelerdir.
Hafif Çelik Yapı Sisteminde, özellikle can güvenliği esas alındığından dolayı bu yapılarda karakteristik kat yüksekliği 3.00 m’dir. Ancak, geleneksel hadde çelik bileşenler ile birlikte yükseltmek mümkündür. Hafif Çelik Yapı Sistemiyle yapılan 3 katlı konutlar, deprem güvenliğinin dışında, halkımızın beklentilerini karşıladıkları için de önemlidir. Hızlı ve ekonomik üretim teknolojisiyle birbirinden güzel ve şık bahçeli villalar hızla halka arz edilmektedir.
Bir inşaatın yapım hızı o inşaatın büyüklüğüne, şekline, bodrum katlı olup olmadığına, konumuna, inşa edildiği bölgenin iklim ve topografyasına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu parametreler, kuşkusuz, az katlı betonarme binalar için de geçerlidir.
Ancak, Hafif Çelik Yapı Sistemi betonarme sistemle karşılaştırıldığında; çelik yapı sistemi fabrikadan hatasız çıktığı için, binaların çok daha hızlı, üstelik çevre ve ses kirliliği yaratmadan yapıldığı da bir gerçektir.